Wykorzystanie wysokich i niskich temperatur w fizjoterapii

Terapia zimnem obejmuje szereg metod o zróżnicowanej specyfice i spektrum działania. Należą do nich zimna hydroterapia (z krótkotrwałym skurczem naczyń), lód (kąpiele, okłady, masaże, nacieranie), łatwo parujące substancje płynne, zimne opatrunki (mankiety), zimne peloidy, kriożele, gazy chłodzące (azot, CO2), nadmuch zimnego powietrza, komory chłodzące – krioterapia ogólnoustrojowa, chłodzenie termoelektryczne [4].

Łagodne leczenie chłodem obejmuje temperatury w zakresie 15–35°C, np. w hydroterapii. Intensywne leczenie zimnem obejmuje temperatury od 0 do –130°C (temperatura parowania ciekłego azotu). Istotną kwestią przy krioterapii jest czas ekspozycji na zimno i rodzaj zastosowanej metody terapeutycznej.

Temperatura i czas trwania krioaplikacji warunkuje zróżnicowanie mechanizmów działania. Przy krótkotrwałym działaniu zimna początkowo występuje skurcz naczyń, a po zakończeniu terapii rozkurcz. Długotrwała terapia daje trwałe schłodzenie tkanek połączone ze zwolnieniem metabolizmu i obniżeniem perfuzji [5, 6].

Tabela 1. Wpływ zimnolecznictwa na organizm

Szczegółowy wpływ ciepło- i zimnolecznictwa przedstawiono w tabelach 1 [4–8] i 2 [1–3].

Długotrwała ekspozycja na zimno, bądź krótkotrwała, ale intensywna, uruchamia reakcje hormonalne powodujące wzrost przemiany tkankowej i podwyższenie ciepłoty tkanek. Dochodzi do wzrostu odporności. W przypadku krioterapii ogólnoustrojowej zwiększa się wydzielanie hormonów: adrenaliny, noradrenaliny, ACTH (adrenocorticotropic hormone), testosteronu u mężczyzn oraz kortyzolu. Nie stwierdzono zwiększenia wydzielania hormonu luteinizującego, wzrostu i hormonu dojrzewania pęcherzyków. Zm...